O przyczynach spadku liczby urodzeń wiele napisano, ale na ogół są to oceny generalne, oparte na zjawiskach zachodzących w skali kraju i skupione na kwestiach finansowych. Małodzietność to także trend ogólnocywilizacyjny. Chciałbym pokazać, dlaczego rodzi się tak mało dzieci z innej perspektywy - na przykładzie mojej rodziny z zachodniej Wielkopolski, z Polski powiatowej.

Mój dziadek ze strony taty urodził się w 1929 r. i skończył tylko szkołę podstawową. Zaczął pracować i dorabiać się przed 20-tym rokiem życia. W międzyczasie odbył służbę wojskową, w trakcie której ożenił się. Pracował jako robotnik fizyczny i dodatkowo prowadził gospodarstwo rolne. Efektem kilku lat pracy po ślubie było wybudowanie 3-pokojowego domu. Stało się to około 28-go roku jego życia. Dziadek nie zaciągnął żadnej pożyczki na budowę. W wieku 30 lat miał już 2 dzieci. W wieku około 50 lat pomógł córce wybudować piętrówkę. Dziadek ze strony mamy również urodził się w 1929 r. i miał czworo dzieci. Domu nie wybudował. Z pomocą rodziców babci kupili dom 2-pokojowy. Obie babcie nie pracowały poza domem, nie licząc prac sezonowych w rolnictwie. 2 siostry babci ze strony mamy także się wybudowały się i miały po 3 dzieci. 2 siostry babci ze strony taty również się wybudowały i miały po więcej niż 2 dzieci. Ich mężowie byli chłoporobotnikami, albo robotnikami. Ich pokolenie zawierało śluby około 20-go roku życia, kobiety na ogół przed 20-tym rokiem życia.

Pokolenie moich rodziców oraz wujów i ciotek w podobnym wieku wchodziło w dorosłość za Edwarda Gierka i w okolicach stanu wojennego. Edukację kończyli około 18-20 roku życia. Matura wystarczała wówczas, aby pracować umysłowo. Związki małżeńskie zawierali przed 25-tym rokiem życia. Z ciotek i wujów przeciętnie co drugi(a) wybudował(a) sobie piętrówkę. Budowa piętrówek wiązała się z pożyczką i pomocą finansową rodziców. Pożyczki wszyscy spłacili - najpóźniej z początkiem transformacji. W czasach PRL-u ciocie okresowo pracowały a okresowo siedziały w domach z dziećmi. Wujkowie mieli stabilną pracę. Pierwsze dziecko mieli przed 25-tym rokiem życia. Kończyli na dwóch dzieciach, jedna osoba na trzech. Z młodszego pokolenia ciotek i wujów, które wchodziło w dorosłość w latach 90-tych liczba dzieci nie przekracza dwóch i nie zaczynali tak wcześnie jak starsze kuzynostwo. Kilku miało pierwsze dziecko po 25 roku życia. Dłużej żyli sobie „po kawalersku”, czy „panieńsku”. Wielodzietność była w tym czasie ośmieszana w Polsce. Znane było powiedzenie: dzieciorób. Preferowano model rodziny 2+2. W ich przypadku z budową domów było już gorzej. Z wujków, którzy wybudowali domy - jeden pracował kilka lat za granicą. Jeden jest kierowcą zawodowym i jeździ na Zachód, czyli też jakby pracował za granicą. Jedna para dorobiła się domu z działalności gospodarczej. Pozostali mieszkają do dziś z rodzicami.

W moim pokoleniu, które wchodziło w dorosłość w XXI w. nikt się nie wybudował. Jedna osoba kupiła dom - bliźniak. 4 osoby kupiły mieszkania na kredyt a reszta mieszka z rodzicami lub teściami. Zakupy miały miejsce około 30-tki albo po 30-tce. Jedna osoba kupiła mieszkanie w wieku 25 lat. Pokolenie kuzynostwa ma metraż niższy niż pokolenie rodziców, bo piętrówki to około 160 m2, starsze domy – 80 m2 a mieszkania mają 55 – 70 m2. Z kuzynostwa i rodzeństwa większość studiowała. Kto kończył studia, nie miał zaraz dobrze płatnej pracy i do tego część zamieszkała w Poznaniu na wynajmie przez kilka lat. Wśród osób z wyższym wykształceniem życie stabilizowało się około 26-27 roku życia, co pociągało za sobą opóźnienie w zakładaniu rodzin. Śluby miały miejsce z reguły około 26 – 30 roku życia. Pierwsze dziecko rodziło się wśród nas około 28 roku - 30 roku życia. Jestem jedynym, który ma trójkę dzieci. 1 kuzynka i 1 kuzyn maja po 2 dzieci. Reszta ma po jednym, albo wcale. Na 7 młodych dziewczyn w rodzinie (6 po 30-tce a 1 blisko 30-tki) przypada 5 dzieci, czyli średnia wynosi 0,7 dziecka.

Starsze pokolenie wspomina, że mieli tak ciężko w tamtych latach. Nie przeczę, że dużo pracowali fizycznie, ale skoro dziadek – jako chłoporobotnik z żoną w domu - potrafił wybudować dom. Taki dom nie miał wówczas łazienki i innych atrakcji. Mógł więc mniej kosztować, ale dziadek był w stanie postawić go bez pożyczki. Dla mnie to jest niepojęte. W pokoleniu moich rodziców pożyczki na budowę były spłacane z jednej pensji i pomocy rodziców / teściów. Robotnik mógł wówczas z jednej pensji utrzymać kilkuosobową rodzinę, spłacać kredyt i nie bankrutował. Dla mnie to też jest niepojęte.

Kolejna różnica to zwyczaje związane z wchodzeniem w związki uczuciowe. W pokoleniu dziadków i rodziców znakomita większość osób spotkała swą żonę, swego męża dość szybko – około 20-go roku życia, kobiety przed 20-ty rokiem życia. Każdy, poważny związek kończył się małżeństwem. W moim pokoleniu te zasady uległy załamaniu. Żona, mąż w moim pokoleniu to w ponad 50% przypadków 2-gi – 3-ci związek. Część osób, zanim spotkała swego męża, żonę, była kilka lat w innym związku albo w innych związkach, które się rozpadły. 2 osoby były po kilka lat same i bezskutecznie szukały 2-giej połówki. Te pierwsze związki, na ogół z powodu edukacji i bycia na utrzymaniu rodziców, miały charakter seksualno – towarzysko - mieszkaniowy: spędzamy razem czasem wolny, jeździmy na imprezy, spotykamy się ze znajomymi, zaspokajamy potrzeby seksualne i czasami razem mieszkamy. Nie było skonkretyzowanych planów małżeńskich, bo… przynajmniej 1 osoba studiowała. Póki się uczymy, nie zakładamy rodziny, bo nas na to nie stać. A każdy chciał żyć jak dorosły. Popęd seksualny rósł w siłę. Po nauce okazywało się, że najpierw trzeba znaleźć swoje miejsce w życiu zawodowym i zarobić jakieś środki na ślub, wkład mieszkaniowy, odbić się od dna studenckiego. I tak mijały kolejne lata. Wiele związków zdążyło się rozpaść i znowu się szukało… Tak część dobiła do 30-tki bez dziecka.

Porównania 3 pokoleń nasuwają mi 3 przyczyny, dlaczego w moim pokoleniu jest taka bieda z dziećmi:

1. Zakładanie rodzin opóźniła edukacja, tym bardziej, że obecnie często nie przynosi większych profitów i wielu osobom daje tyle, co w PRL-u matura. Tragedią były lata 2000 – 2004, kiedy było wielkie bezrobocie i po zakończeniu edukacji wielu młodych otrzymało bezrobocie, staże, pensje minimalne.

2. Nieruchomości mają obecnie dużo większą wartość niż w PRL-u a kredytobiorcy nie mogą liczyć na tanie kredyty. Ci, którzy kupili mieszkania lub domy, są obciążeni takimi kredytami, które zmuszają do pracy pełną parą oboje małżonków.

3. W starszym pokoleniu nikt nie mieszkał ze sobą przed ślubem. Tzn. dziewczyna i chłopak nie żyli ze sobą jak mąż i żona. Mogli się spotkać i robić ze sobą różne rzeczy po kryjomu, ale codzienne mieszkanie i legalne nocowanie pod 1 dachem było niemożliwe. To wymuszało szybkie podejmowanie decyzji: czy kocham ją/jego, jeśli tak – to zaręczamy się i bierzemy ślub. A jak już wzięło się ślub, to pojawiały się dzieci. Z kolei, jeśli pojawiło się dziecko przed ślubem, to tym bardziej brało się ślub i... nikt się nie rozwiódł. W moim pokoleniu młodzi dostawali szybko wszelkie profity związane z pożyciem fizycznym, wspólnym mieszkaniem i spaniem ze sobą - bez konieczności podjęcia poważnych decyzji o przyszłości: czy to już ta / ten, czy bierzemy ze sobą ślub czy nie, czy założymy rodzinę czy nie. Zobaczy się później. A później prawdziwe charaktery wychodziły po paru latach, pojawiała sie rutyna, może znudzenie, może też szukanie przygód z innymi, nie łączyły ich dzieci ani kredyty i... kilka związków się rozpadło. Przepadało kilka lat i trzeba było budować związek z inna osobą na nowo…

Reasumując, stwierdzam, że rozstrzygający dla demografii jest okres spomiędzy 20-tym i 40-tym rokiem życia. Przed i po mało kto planuje dziecko. W starszym pokoleniu po 20-tym roku życia większość osób mogła się sama utrzymać a wspólne mieszkania było uwarunkowane ślubem, czyli podjęciem poważnej decyzji, czy chcę być z nią / z nim na zawsze. Przez 20 lat można mieć 3-5 dzieci. W młodym pokoleniu, po 20-tym roku życia ponad połowa była na studiach, ale młodzież mogła już żyć ze sobą jak mąż i żona. Dążenie do codziennego pożycia fizycznego nie było uwarunkowane podjęciem ostatecznej decyzji o ślubie, czyli decyzji czy to już ta / ten do założenia rodziny. W efekcie usamodzielnienie się i wybór żony / męża do założenia rodziny opóźnił się o około 6-8 lat. Zostało 12 - 14 lat. To o 30%-40% mniej niż starsze pokolenie, no to i demografię mamy w moim pokoleniu na poziomie nie 700 – 800 tys. dzieci tylko około 350 - 400 tys. dzieci.

Jeżeli kogoś interesowałaby książka pt.: „Chrześcijaństwo a duch świata Zachodu”, to można pisać na [email protected]

 

---

tagi: dzieci  małżeństwo  demografia  rodzina  ślub  dom  dzietność 

	Maciej-Lodyga
	5 października 2023 22:30

13     1266    2 zaloguj sie by polubić