W latach 30-tych XX w. w okresie największego natężenia kryzysu światowego i stopy bezrobocia w Polsce na poziomie 43% Instytut Gospodarstwa Społecznego ogłosił konkurs na pamiętnik bezrobotnego. Wpłynęły 774 prace a w 1933 r. opublikowano 57 życiorysów ze wskazaniem na zawody oraz z podziałem na województwa. Praca ciekawa, ponieważ pokazuje jak wyglądało życie osób, które w tym czasie miały najtrudniej z wszystkich warstw społecznych. Osobiście pamiętam jaka panowała atmosfera w Polsce w okresie wysokiego bezrobocia (18%) lat 1999 – 2004. Wtedy akurat studiowałem, ale wchodziłem na rynek pracy właśnie w 2004 r., kiedy bezrobocie było jeszcze wysokie. Przed wojną było dużo, dużo gorzej. Ludwik Krzywicki napisał we wstępie do „Pamiętników bezrobotnych”, że wśród pamiętnikarzy można było wyczuć żal do Niepodległej Polski, ale częściej jako winowajców wskazywano przemysłowców i niesprawiedliwy sposób dokonywania redukcji. 15% autorów pamiętników było w młodości żołnierzami i walczyli w różnych formacjach. 6 osób przyznało się do zamachów samobójczych a 31 do takich zamiarów. Chciałbym zapoznać czytelników z fragmentami. Może ktoś zechce skorzystać z „Pamiętników bezrobotnych” do artykułu prasowego, książki czy pracy naukowej:

Murarz – sztukator z Warszawy: „Zdenerwowany myślę: przecież ja człowiek kaleka na zdrowiu i na nogę, mam przestrzeloną 6-ma kulami na polsko-bolszewickiej wojnie. Broniłem Niepodległości naszej Polski, a dziś mam takie poparcie i mam taką biedę i nędzę cierpieć i gdzie za pukam to mi każą czekać, ale dokąd to sam nie wiem. W opiece patrzę na ludzi przyzwoicie ubranych na ul. Krakowskie Przedmieście 60 (to jest w centrali), że otrzymują wsparcie, a ja biedny człowiek nic z tymi dziećmi. Począłem zwracać uwagę Panu Kierownikowi i opowiadać los swego przeżycia, na co miałem trochę dowodów piśmiennych, ten mnie się ulitował i dał kartkę do kasy i dostałem 10 zł. To była ostatnia i pierwsza pomoc z opieki.”

Brakarz z Warszawy: „Nieraz, stojąc w ogonku, zastanawiałem się nad współczesną sytuacją na świecie. Gazety np. donoszą, że jest kilkadziesiąt miljonów bezrobotnych. Tak piszą gazety, a na pewno ich jest 100 miljonów na całym świecie. 100 miljonów ludzi, nie mających nic do stracenia i którzy są świadomi tego, że dlatego nie mają środków do życia, iż inni zgromadzili ich za dużo. Sądząc z tego, dzisiaj na świecie stosunki społeczne najbardziej dojrzały do wywołania wszechświatowej socjalistycznej rewolucji. I zda się, że te olbrzymie masy głodnych ludzi czekają tylko na jakiegoś śmiałego podpalacza, któryby cisnął na świat zgniłego ustroju płonącą żagiew buntu. Czas już najwyższy podłożyć dynamit pod spróchniałą budowę świata kapitalistycznego. My — stumiljonowa armja bezrobotnych — czekamy. My — legjon ofiar wyzysku, który jest gotów walczyć na śmierć i życie z kapitjałem i jego pachołkami, którzy oto wyrzucili nas wynędzniałych na bruki miast. Czas najwyższy, aby po całym globie ziemskim rozbrzmiał potężny zew, wzywający proletarjat do walki klasowej. Takie jest zdanie wszystkich bezrobotnych, z wyjątkiem nie licznych, których nędza rzuciła do stóp ołtarzy, którzy będąc jeszcze pod działaniem narkozy religijnej, mniemają, iż klęska bezrobocia jest dopustem bożym i aby ją odwrócić — ścierają łbami kurz z kościelnych posadzek i liżą pokornie gipsowe posągi świętych pańskich. Ci jednak są bardzo nieliczni, gdyż trzeba być głupim jak stołowe nogi i mieć zakuty łeb, aby dzisiaj wierzyć, że ze strony religji może nadejść wyzwolenie klasy robotniczej. Owszem — chrześcijaństwo w swoim początku miało tendencje socjalne, ale dzisiaj stało się instytucją najbardziej zacofaną, będącą na usługach burżuazji i która, jako jego wierna służka, usiłuje powstrzymać ruch socjalistyczny, tumaniąc ludzi bujdami nad przyrodzonemu.”

"Widziałem raz głodnego, który ukradł salceson. Było to w hali a Pradze. Porwał on ze straganu ten salceson i począł uciekać, pożerając go w biegu. Przekupki, przechodnie, policjant — wszystko hurmem rzuciło się za biedakiem. Dopędzili. Lecz głodomór już był zdążył zeżreć pół salcesonu. Rzucono się jak na wściekłego psa. Poszkodowana przekupka omal nie wydrapała mu oczu. Policjant zaciągnął do komisarjatu. Słyszałem później, że dostał podobno dwa miesiące więzienia. O komedjo ludzkiej sprawiedliwości!”

Tokarz z Łodzi: „Ja widząc, że jestem przeszkodą dla matki, wyszłem z domu na wieś, gdzie w okolicach Łaska chłopzabrał mnie do służby. Działo się to w roku 1916. Po kilku miesiącach służby u chłopa rozpoczęły się dla mnie istne tortury, za byle jakie przewinienie dostawałem takie lanie, że po kilka dni chodziłem ze spuchniętą twarzą. Proszę sobie wyobrazić, że spałem w kurniku traf chciał, że pewnego razu jednej z kur zechciało się znieść jajko na mojem posłaniu, kładąc się spać do tego posłania, raczej zbiorowiska wszów, pcheł, pluskiew i t. p., stłukłem to jajko, na drugi dzień znów lanie, ale tym razem zupełnie inne, chłop niemiec wstrętny zbił mnie kijem, przyczem obsypał mnie takiemi epitetami, jak cham, polska Świnia i t. p., że po tem generalnem laniu, ze spuchniętą ręką i przetrąconym nosem uciekłem od niemca. Od czasu tego zacząłem rozumieć, że jestem polakiem i że niemcy są dla mnie wrogami i w tem miejscu właśnie nie umiem przelać myśli na papier. Służąc potem gdzieś w dalszej okolicy u innego chłopa polaka, zacząłem sobie myśleć, że powinna się zebrać Polska i zniszczyć niemców. Mój Boże, wtedy właśnie, kiedy potyrano nami, Polskie Legjony w ciężkich bojach walczyły o wolność narodu i dziec ka polskiego, a jednak nie jedno dziecko nic o tych wyzwoleńcach narodu wtedy nie wiedziało. W roku 1918 we wrześniu wróciłem do matki do Łodzi, w roku tym wstąpiłem do harcerstwa polskiego, gdzie mnie dopiero nauczono myśleć po polsku.”

Tkacz z Łodzi: „Po przybyciu do Polski Bezrobotny wstąpił do P.O.W. we Włocławku, gdzie zaczęto tworzyć 31 pułk piechoty. Bezrobotnemu ogromnie zaimponowało przyjacielskie i demokratyczne współżycie żołnierzy wszystkich szarż, zwracanie się oficera do żołnierza przez »obywatelu« i odwrotnie. Było coś, co dowodziło prawdziwości budowania Polski demokratycznej, lecz to długo nie trwało, do armji zaczęto wprowadzać służbowe i towarzyskie formy arystokratyczne. Z tego powodu dała się odczuć niechęć i stygnięcie zapału społecznego u żołnierzy, chłopów i robotników. To było pierwsze głupstwo, które trzeba było wcale nie wprowadzać, aby nie było czego znosić. Robieniem takich głupstw bawimy się już 13 lat, przelewanie z pustego w próżne, niemówienie o tem, o czem trzeba wrzeszczeć na całe gardło i robienie wszystkiego za późno. Już mieliśmy 13 szumnych obchodów Konstytucji 3 Maja, która była za późno, ale posługujemy się carskim kodeksem, interpretując go aż do obrzydliwości. Na wszystkie wartości społeczne, które zaczęły się wykluwać po odzyskaniu Niepodległości Polskiej, zaczęto dmuchać, pluć, ośmieszać, prowokować i sprzedawać za własne pieniądze obcym wrogim naszemu społeczeństwu giełdziarzom i psubratom. Dziś narzeka się, że społeczeństwo śpi, że jest w apatji i rezygnacji. Tak jest, społeczeństwo czeka na »cara oswobodziciela«.”

„Bezrobotny ma teraz czas i może roić najrozmaitsze koncepcje poprawy bytu i niebytu, uruchomienia przemysłu krajowego i unieruchomienia przemysłu zagranicznego, wzmożenia eksportu a wstrzymania importu, ograniczenia konsumcji i podniesienia konsumcji, dalej wprowadzenia dyktatury i zniesienia dyktatury, wprowadzenia monarchji i zniesienia monarchji, przeprowadzenia socjalizacji i wprowadzenia kapitalizacji, wprowadzenia faszyzmu (Włochy) i zniesienia komunizmu (Rosja), chcą Francuzi długi, niech dadzą pożyczkę, chcą Polacy pokój — niech dadzą korytarz... Są to wszystko kwestje, któremi prócz bezrobotnych zaprzątają sobie głowy wielcy dyplomaci wygrani i przegrani, nie wyłączając i Karolka i Adolfa i Wilhelma II. Ale wszyscy powinni wiedzieć, że: koń, krowa, cielę, jaskółka, bocian, pies, wiewiórka, wydra, małpa, Świnia i człowiek, jeżeli są głodni, to szukają żarcia, a jeżeli czują zimno, to szukają ciepła i jeżeli niema nic innego, to wilk wilka pożre. Jest to wszystko zgodne z prawem natury i zbrodnią jest wówczas mówić o ideałach i duszy nieśmiertelnej, chociażby się było Chrystusem”

„W Polsce społecznej musi zginąć poczucie wyższości stanowej, zawodowej i pogarda dla pracy fizycznej, a musi być wzięta pod uwagę tylko zdolność, poczucie obowiązku, podział pracy i potrzeby społeczne. Czasy źle pojętej wolności osobisto-gospodarczej kończą się. Nie możemy nadal być nieświadomem bydłem, źrącem dowoli i tratującem nadmiar wówczas, kiedy inni grzechocząc szkieletami wyszczerzają kły jak psy zgłodniałe i nie możemy spokojnie mieszkać w pięknych i ciepłych salonach wówczas, kiedy inni gnieżdżą się jak szczury w ciasnych, zimnych i brudnych norach na poddaszach i suterynach, pełnych zarazy i robactwa. A zatem jedynym ideałem i celem Bezrobotnego jest P o l s k a s p o ł e c z n o - k a p i t a l i s t y c z n a .”

Robotnik z Poznania: „Gdzie cywilizacja? Gdzie kultura? Podobno są towarzystwa ochrony zwierząt, a ochrony człowieka niema? Nie ma, a to dlatego, że człowiek jest najniższy gatunek bydła. Rozumiem: i kultura jest, a jakże, jest kultura, wybrany światek wybranych ludzi, tylko, że czcigodny ten zabytek zazdrośnie strzegą przed profanacją nieczystych parjasów.”

W księgarniach jest dostępna książka o wpływie religii na cywilizację zachodnią pt.: „Chrześcijaństwo a duch świata Zachodu”, w której wspominam o innym zbiorze pamiętników z lat 30-tych XX w. - „Pamiętnikach chłopów”. Poniżej spis treści:

1. Przedmowa
2. Chrześcijaństwo a hinduizm
3. Feudalizm i chrześcijaństwo
4. Europa i Nowy Świat
5. Abolicjonizm i uwłaszczenie
6. Anglosasi i rewolucjoniści
7. Autorytaryzmy i laicyzm
8. Przyszłość

 

---

tagi: polska  ii rp  ludwik krzywicki  bezrobotni 

	Maciej-Lodyga
	2 lutego 2025 20:15

23     1340    2 zaloguj sie by polubić